Olej kokosowy - odchudzający i leczniczy czy przereklamowany i niebezpieczny dla zdrowia? Nie ma chyba wśród nas osoby, która nie słyszałaby wzmianek o cudownych właściwościach oleju kokosowego. Niedługo potem jednak ukazały się wyniki słynnego raportu American Heart Association mówiącego, że olej kokosowy jest tak samo szkodliwy, jak inne produkty zawierające nasycone kwasy tłuszczowe. W Internecie zawrzało, dyskusjom nie było końca, jednak do dziś nie udało się uzyskać pełnego porozumienia. Po której ze stron leży prawda o oleju kokosowym? A może znajdziemy ją gdzieś pośrodku?
OLEJ KOKOSOWY - SKŁAD, WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE
W artykule, opierając się na badaniach naukowych, przedstawię:
- skład oleju kokosowego
- czy faktycznie ma on właściwości odchudzające
- jakie ma zastosowanie
- czy olej kokosowy jest zdrowy
NASYCONE, DŁUGOŁAŃCUCHOWE I MCT - CO TO ZA KWASY TŁUSZCZOWE?
Kwasy tłuszczowe można podzielić m.in. ze względu na:
- długość łańcucha węglowego:
- krótkołańcuchowe, zawierające od 4 do 6 atomów węgla
- średniołańcuchowe (inaczej MCT - medium chain triglicerydes) zawierające od 8 do 12 atomów węgla
- długołańcuchowe, zawierające od 14 atomów węgla w łańcuchu - rodzaj wiązań występujących w łańcuchu - wówczas mówimy o kwasach tłuszczowych wielonienasyconych, jednonienasyconych i nasyconych
[dropshadowbox align="none" effect="lifted-both" width="auto" height="" background_color="#ffffff" border_width="1" border_color="#dddddd" ]Kwasy tłuszczowe (KT) wraz z glicerolem wchodzą w skład tłuszczów prostych, a ich właściwości zależą od zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych (tłuszcze składają się bowiem z ich wielu rodzajów).[/dropshadowbox]
SKŁAD OLEJU KOKOSOWEGO
Olej kokosowy to tłuszcz składający się z w 94% z nasyconych kwasów tłuszczowych, z czego prawie połowa to kwas laurynowy zawierający 12 atomów węgla, co z punktu widzenia budowy klasyfikuje go jako MCT. Okazuje się jednak, że pod względem metabolizmu kwas laurynowy różni się znacząco od pozostałych dwóch kwasów tłuszczowych (kaprylowego i kaprynowego) i po wchłonięciu do organizmu zachowuje się podobnie do długołańcuchowych kwasów tłuszczowych.
Jakie ma to znaczenie? Przede wszystkim takie, że pozostałe kwasy MCT wchłaniane są bezpośrednio żyłą wrotną do wątroby, co (w naprawdę dużym skrócie) wpływa na ich zdolność do przyspieszania przemiany materii.
Niestety pomimo spełnienia kryterium długości łańcucha, kwas laurynowy nie wykazuje tych samych właściwości, przez co pozostaje na granicy średnio- i długołańcuchowego KT. Warto dodać, że pozostałe MCT posiadające "właściwości odchudzające" znajdują się w oleju kokosowym tylko w kilkunastu procentach. Przez to nie mają zbyt dużej "siły przebicia" w tym produkcie.
OLEJ KOKOSOWY A ODCHUDZANIE
Każdy z makroskładników - węglowodany, białka i tłuszcze - mają swoje zadania w zdrowej i zbilansowanej diecie. O tym czy dana dieta będzie nas odchudzać, czy też nie decyduje jej wartość kaloryczna.
[dropshadowbox align="none" effect="lifted-both" width="auto" height="" background_color="#ffffff" border_width="1" border_color="#dddddd" ]Warto przypomnieć, że 1 g białka i węglowodanów zawiera 4 kcal, natomiast 1 g tłuszczu aż 9 kcal. [/dropshadowbox]
Twierdzenie, że jakikolwiek produkt składający się w 100% z makroskładnika, który dodatkowo dostarcza najwięcej kilokalorii ze wszystkich dostępnych, może nas odchudzić jest więc sporym nagięciem rzeczywistości. Wracając jednak do MCT - ich właściwości termogenne mogą przyczynić się do poprawy kontroli masy ciała. Jest to jednak tylko jedna ze składowych procesu redukcji masy ciała, która nie przyniesie znacznych efektów bez wprowadzenia ujemnego bilansu kalorycznego.
Podany przeze mnie argument oczywiście nie oznacza, że tłuszcze są złe i należy wyrzucić je ze zdrowej diety. Tłuszcze odgrywają niezwykle ważną rolę w naszej diecie, a ich całkowita eliminacja wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Niemniej przypisywanie jakiemukolwiek tłuszczowi etykiety "odchudzający" jest dużą nieścisłością i dowodem niezrozumienia podstaw fizjologii i biochemii.
ZASTOSOWANIA OLEJU KOKOSOWEGO
W tym miejscu powinnam zająć się wpływem nasyconych kwasów tłuszczowych na zdrowie. Niestety materiał jest na tyle obszerny, że postanowiłam mu poświęcić cały kolejny wpis (czyli część drugą artykułu). Jednak z racji tego, że niezmiennie wyznawałam, wyznaję i będę wyznawać zasadę, że wszystko jest dla ludzi - byle z umiarem - uważam, że w racjonalnej diecie jest miejsce na olej kokosowy.
Przede wszystkim poprzez wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, olej kokosowy ma wysoką temperaturę dymienia i jest termostabilny. Jego charakterystyczny kokosowy smak i zapach sprawia, że jest dobrym dopełnieniem deserów i słodkich wypieków, z czego zresztą dość często korzystam w swoich przepisach. Bardzo dobrze wpływa też na utrzymanie oczekiwanej konsystencji potraw, co sprawia, że jest dobrym zamiennikiem masła w kuchni wegańskiej.
Należy jednak pamiętać, że w przeciwieństwie do innych tłuszczów, olej kokosowy rafinowany ma niewielką zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co sprawia, że sam w sobie jest źródłem tylko tłuszczu i niczego poza tym. Czy to źle? I tak, i nie. Jeżeli chcemy kupić olej kokosowy, jeśli mamy taką możliwość, zawsze lepiej sięgnąć po ten nierafinowany.
[dropshadowbox align="none" effect="lifted-both" width="auto" height="" background_color="#ffffff" border_width="1" border_color="#dddddd" ]Warto mieć świadomość, że stosując w kuchni różne rodzaje olejów i źródeł tłuszczu (a nie tylko kokosowego) urozmaicamy swoją dietę i dajemy sobie szansę na dostarczenie różnych witamin i składników odżywczych.[/dropshadowbox]
OLEJ KOKOSOWY - CZY JEST ZDROWY? PODSUMOWANIE
Nie ma świecie produktów, które byłyby tylko dobre albo złe. Każdy z nich ma swoje wady i zalety. Chcąc ocenić ich przydatność w codziennej diecie warto spojrzeć na nie szerzej, wziąć pod uwagę długofalowe konsekwencje ich spożywania i zastanowić się, czy nie mają one bardziej korzystnego zamiennika. Tak jest również w przypadku oleju kokosowego - w umiarkowanych ilościach nie przyniesie on negatywnych skutków, ani nadzwyczajnych korzyści. Czy można z niego korzystać? Tak. Czy porzucać dla niego wszystkie inne dostępne źródła tłuszczu? Zdecydowanie nie. Czy polecam olej kokosowy? Osobiście traktuję go dość obojętnie: jako tłuszcz, który pasuje do wielu moich deserów, co jednak nie znaczy, że korzystam z niego na co dzień i szczególnie polecam. Warto zatem potraktować olej kokosowy jako urozmaicenie diety, ale niekoniecznie jako wspomagacz odchudzania. Aby zrzucić zbędne kilogramy potrzebujemy dobrze zaplanowanego procesu przemiany i ujemnego bilansu kalorycznego. W skutecznym odchudzaniu pomoże Ci mój Workbook. To narzędzie, które stworzyłam specjalnie dla osób, które:
- mają dość "diet cud"
- chcą trwale zmienić swoje nawyki żywieniowe i schudnąć
- pragną zmienić swoje myślenie o diecie i odchudzaniu
- szukają sposobu na dopasowanie diety do siebie, a nie odwrotnie
Źródła:
1. Marten B., Pfeuffer M., Schrezenmeir J., Medium-chain triglycerides, „Int Dairy J.“ 2006; 16: 1374–1382.
2. Zyl C.G.V., Lambert E.V., Hawley J.A., Noakes T.D. and Dennis S.C., Effects of medium-chain triglyceride ingestion on fuel metabolism and cycling performance, “Journal of Applied Physiology”, 1996, 80, 2217–2225.
3. Papamandjaris AA, White MD, Raeini-Sarjaz M, Jones PJ. Endogenous fat oxidation during medium chain versus long chain triglyceride feeding in healthy women. "Int J Obes Relat Metab Disord." 2000 Sep;24(9):1158-66.
4. http://www.wspolczesnadietetyka.pl/dietetyka-sportowa/olej-kokosowy-a-sport
Inne wpisy z tej kategorii:
